با شروع مهر‌ماه، بتدریج داوطلبان آزمون‌های مختلف در اندیشه تهیه و تدوین یک برنامه درسی منسجم برای آمادگی هر چه بیشتر به منظور شرکت مفید و اثربخش در آزمون موردنظر خود به سر می‌برند و در این میان، عده‌ای که روی این مساله درنگ بیشتری کرده و با دوراندیشی به آینده کار می‌نگرند، با مشورتی که با مشاوران آموزشی و دبیران با تجربه آموزش و پرورش یا کسانی که در آزمون‌های سال‌های گذشته موفق بوده‌اند به عمل می‌آورند، اقدام به تدوین یک برنامه آموزشی می‌کنند، و بدین‌ترتیب از همین حالا که در آغاز سال تحصیلی به سر می‌بریم، مطالعات درسی روزانه خود را در قالب برنامه‌ انجام می‌دهند و حتی فراتر از آن، فعالیت‌های شخصی و زندگی روزانه خویش را نیز با آن برنامه‌ها تنظیم کرده و همسان می‌نمایند.

در مورد برنامه‌ریزی درسی داوطلبان آزمون‌ها، چه در این ستون و چه در قالب مقالاتی که همکاران ما تدوین کرده‌اند، با شما بارها سخن گفته‌ایم و پس از این نیز صحبت خواهیم کرد؛ همچنان که اخیراً در ستون «یادداشت» شماره ۹۳۸ این هفته‌نامه با شما از این مقوله سخن گفتیم؛ اما نکته قابل تامل در این مجال که باید مدّنظر داوطلبان آزمون‌های مختلف قرار گیرد آن است که این برنامه‌ها لازم است اولاً بر مبنای صحیح علمی و تجربیات آموزشی افراد موفقی که پیش از این از گردونه آزمون‌ها عبور کرده‌اند و در رشته مطلوب خود در یکی از مقاطع تحصیلی مشغول به تحصیل شده‌اند تنظیم شود، و ثانیاً واقعی و به دور از هرگونه خیال‌پردازی و رؤیابافی باشد. در مورد تاکید اول سخن خاصی نمی‌توانیم بگوییم جز آنکه به داوطلبان بگوییم علاوه بر آنکه برنامه تنظیمی آنها برای مطالعات درسی باید کاملاً علمی بوده و بر مبنای اصول صحیح و تجربیات سایر افراد موفق باشد، لازم است که در آن برنامه، روحیات شخصی هر داوطلب که از فردی به فرد دیگر کاملاً متغیّر و متفاوت است نیز ملاحظه شود و براساس آن، برنامه درسی داوطلب موردنظر چیده شود؛ به دیگر سخن، می‌خواهیم بگوییم که علی‌رغم مشترکات یک برنامه درسی که برای داوطلبان یک آزمون قابل توصیه است، باید درصدی تغییر در اجرای این برنامه را نیز بر مبنای ملاحظات شخصی و روحیات فردی در نظر گرفت تا قابلیت اجرایی بالایی برای افراد مختلف داشته باشد؛ برای مثال، نمی‌توان ساعات بیشتری را در برنامه درسی روزانه یا هفتگی برای مطالعه درسی اختصاص داد که داوطلبی در آن درس قوی بوده و با یک بار مطالعه عمیق می‌تواند بر مطالب آن درس تسلط پیدا کند و همین نسخه را نیز برای داوطلب دیگری که در درس موردنظر ضعیف است تجویز کرد؛ بلکه در مثال پیشگفته، راه صحیح و منطقی این است که ساعات بیشتری را برای درسی که در آن ضعیف هستیم در برنامه‌مان اختصاص دهیم و ساعات کمتری را برای درسی که در آن قوی هستیم ـ هر چند دارای ضریب بالایی در آزمون موردنظر نیز باشد ـ منظور نماییم. به وضوح مشخص است که می‌بایست در این مثال، شدت و ضعف فراگیری و همین‌طور استعداد داوطلبان مختلف در یادگیری دروس امتحانی را در برنامه‌ریزی درسی مورد نظر گنجانید.

اما نکته دیگر آنکه باید در نظر داشته باشیم زمان بسرعت در حال گذر است و بسیار زودتر از آنچه فکر می‌کنید تیرماه سال آینده فرا می‌رسد و آزمون سراسری ۱۳۹۵ برگزار می‌شود؛ پس بهتر است قبل از آنکه دیر شود، این روزهای سرنوشت‌ساز برای برنامه‌ریزی را دریابید و ضمن دوری از هر گونه شتاب و هیجان‌زدگی، برنامه اجرایی خود را (اگر تاکنون اقدام به انجام این کار نکرده‌اید) تنظیم و عملیاتی کنید.

 نکته دیگر در این مجال آنکه برای تهیه و تدوین یک برنامه‌ درسی منسجم، داوطلبان باید طاقت و توان روحی و جسمی خود را در نظر بگیرند و براساس آن و همین‌طور شناختی که از «خود» دارند به این امر مهم اقدام نمایند؛ مثلاً اگر کسی می‌تواند به صورت یکنواخت روزی ۱۰ تا ۱۲ ساعت مطالعات درسی داشته باشد و این کار تداخل و تزاحمی با سایر امور زندگی روزانه او ندارد و در این کار موفق است، حتماً باید برنامه‌ریزی صحیح برای عملیاتی ساختن آن داشته باشد، و فرد دیگری که از طاقت و توان پایین‌تری برخوردار است، ساعات متناسب با طاقت و توان خود را برای مطالعات درسی در نظر بگیرد و …

نکته فرجامین این یادداشت آنکه در تنظیم یک برنامه عملی برای مطالعات درسی به منظور آمادگی در آزمون سراسری سال ۱۳۹۵، باید از ایده‌ال طلبی بسیار دوری کرد و با توجه به واقعیت‌های ملموس زندگی فردی و اجتماعی برنامه‌ریزی کرد.

آنچه در سطور بالا گفته شد مختصری از بسیار بود و اگر پس از این، مجال و فرصتی دوباره فراهم آمد، باز هم با شما در این زمینه سخن خواهیم گفت. حاصل سخن آنکه برنامه‌ریزی درسی همانند اسکلت یک ساختمان به شمار می‌آید که اگر بر مبنای اصول مهندسی و به صورت هدفمند طراحی و پایه‌ریزی شود، ساختمان را از هر گونه آسیب ناشی از حوادث، مصون و خالی از گزند نگه خواهد داشت و در غیر این صورت، بنایی که بر آن ساخته شود جز داشتن ظاهر زیبا، از هرگونه استحکامی عاری است و با کمترین لرزشی فرو خواهد ریخت؛ پس داوطلبان عزیز! اگر تاکنون و در آغاز سال تحصیلی، هیچ‌گونه اقدامی برای تهیه و تدوین یک برنامه منسجم درسی به منظور آمادگی بیشتر خود در آزمون موردنظرتان انجام نداده‌اید، این کار را جدی بگیرید؛ زیرا امروز وقت کوشش، تلاش و جدیت در انجام این کار است و فردا بسیار دیر است.